Wprowadzanie dobrych bakterii w celu uzupełnienia lub wzbogacenia mikrobioty i poprawienie jej funkcjonowania. To jest wyzwanie modulacji mikrobioty. Oprócz zróżnicowanej i zbilansowanej diety, probiotyki i prebiotyki przynoszą dobrze udokumentowane korzyści w chorobach układu pokarmowego. Były również przedmiotem intensywnych badań nad wszystkimi chorobami związanymi z mikrobiotą. Najnowsza metoda modulacji – przeszczep mikrobioty kałowej nadal ma ograniczone wskazania, ale ten kierunek jest niezwykle perspektywiczny.
Na równowagę mikrobioty można wpływać na 5 różnych sposobów.
PROBIOTYKI
Według WHO probiotyki definiuje się jako żywe mikroorganizmamy, które po podaniu w wystarczającej ilości mają korzystny wpływ na zdrowie. Można je znaleźć w niektórych produktach spożywczych, a także w lekach i suplementach diety.
Lactobacillus, Bifidobacterium, Saccharomyces… czy te łacińskie nazwy są powszechnie znane? Spożywane są na ogół nieświadomie, szczególnie w jogurcie, serach, kiszonej kapuście lub kiełbasie. W dużych ilościach, te „dobroczynne” bakterie i drożdże działają korzystnie na zdrowie i uzyskują status probiotyków.
Wszystkie probiotyki nie są takie same i każdy ma swoje indywidualne cechy. Niektóre bakterie przeżywają jedynie bardzo krótko w przewodzie pokarmowym i są niszczone w żołądku, podczas gdy inne pokonują całe jelito i są wydalane z kałem. Probiotyki nie zasiedlają się na stałe we florze bakteryjnej (jelitowej lub pochwy) – ich działanie jest jedynie tymczasowe. Konieczne jest zatem ich regularne spożywanie, aby efekt jaki przynoszą był trwały.
Zaburzenia trawienia, pierwsze udowodnione wskazania do stosowania probiotyków
Probiotyki mają ogromną wartość: w niektórych przypadkach mogą zapobiegać dysbiozie i promować odbudowę mikrobioty podczas i po wystąpieniu dysbiozy.
W chwili obecnej choroby układu pokarmowego są głównymi wskazaniami, do przyjmowania probiotyków i dowiedziono ich skuteczności w tej grupie chorób. Probiotyk Saccharomyces boulardii zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki poantybiotykowej o połowę i może skrócić czas trwania i nasilenie stanu zapalnego układu pokarmowego, natomiast Bifidobacterium infantis wpływa pozytywnie na jelita w przypadku zespołu jelita drażliwego. Inne szczepy są badane pod kątem innych wskazań.
SYNBIOTYKI
Synbiotyki to produkty zawierające zarówno prebiotyki, jak i probiotyki, których celem jest przywrócenie i/lub utrzymanie dobrego stanu mikrobioty jelitowej.
W zdrowym organizmie, flora jelitowa (lub mikrobiota ) składa się z około 100 000 miliardów bakterii żyjących w doskonałej harmonii i tworzącej stabilny ekosystem. Ta równowaga może zostać zakłócona pod wpływem niektórych leków (w szczególności antybiotyków), infekcji lub chorób. Dysbioza ma udział w powstawaniu różnych chorób.
Synbiotyki, synergistyczny efekt probiotyków i prebiotyków
W leczeniu dysbiozy skuteczne jest łącznie probiotyków i prebiotyków o właściwościach uzupełniających się.
- Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które po podaniu w wystarczającej ilości mają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Najczęściej stosowanymi probiotykami są drożdże, pałeczki kwasu mlekowego i bifidobakterie, które są dostępne jako leki i suplementy diety. Mogą także naturalnie występować w fermentowanych produktach mlecznych.
- Prebiotyki są błonnikiem nietrawionym przez organizm ludzki. Błonnik selektywnie stymuluje wzrost pożytecznych bakterii okrężnicy. Występuje on np. w endywii, bananach i gruszkach.
Probiotyki i prebiotyki połączone w jednym produkcie nazywane są synbiotykiem . Celem takiego połączenia jest dostarczenie korzyści z przyjmowania obu tych produktów.
PRZESZCZEP MIKROBIOTY KAŁOWEJ
Przeszczep mikrobioty kałowej polega na wprowadzeniu stolca zdrowej osoby do przewodu pokarmowego pacjenta w celu odtworzenia jego mikrobioty jelitowej. Celem tego zabiegu jest pomoc w walce z patogennymi bakteriami.
Równowaga między „dobrymi” i „złymi” drobnoustrojami może zostać zakłócona przez wiele różnych czynników. Brak równowagi, znany jako dysbioza, prawdopodobnie powoduje wiele chorób o różnym nasileniu. Przeszczepienie mikrobioty kałowej (zwane także bakterioterapią fekalną) jest jedną z dostępnych opcji terapeutycznych.
Przeszczep mikrobioty kałowej: rozwiązanie znane od wieków
Przeszczepienie kału to bardzo starym zabiegiem i był on przeprowadzany już w Chinach w IV wieku! Jego skuteczność została uznana przez europejskie towarzystwa naukowe dopiero w 2013 roku. Do tej pory przeszczepienia mikrobioty kałowej jest wskazane jedynie w nawracających infekcjach bakteriami C. difficile. Skuteczność leczenia tych infekcji za pomocą przeszczepu mikrobioty kałowej wynosi 90%.
Natomiast uwzględniając, że udowodniono udział mikrobioty w wielu innych chorobach (choroby zapalne jelit, cukrzyca, otyłość, zaburzenia neuropsychiatryczne itp.) sugeruje to, że wkrótce można będzie rozszerzyć wskazania do wykonywania przeszczepu kału.
Procedura
Wybranemu dawca podaje się środki przeczyszczające. Jego stolec jest następnie rozcieńczany w sterylnym roztworze i filtrowany. Następnie biorca spożywa preparat podobny do tego stosowanego w kolonoskopii w celu wyeliminowania własnej zaburzonej mikrobioty jelitowej.
Istnieje wiele dróg podawania tak przygotowanego stolca: wprowadzenie sondy przez nos do żołądka lub dwunastnicy, kolonoskopia, lewatywa lub, rzadziej przyjmowanie kapsułek odpornych na działanie kwasu żołądkowego. Pacjent po konsultacji z lekarzem decyduje, która metoda podania jest najlepsza w jego sytuacji.
PREBIOTYKI
Prebiotyki to nietrawiony przez organizm ludzki błonnik, który selektywnie stymuluje wzrost pożytecznych bakterii okrężnicy, głównie Bifidobacterium i pałeczek kwasu mlekowego.
Prebiotyki są złożonymi węglowodanami, które nie są trawione w górnym odcinku przewodu pokarmowego i które ulegają fermentacji w końcowym odcinku przewodu pokarmowego przez „dobroczynne” bakterie obecne w okrężnicy. W związku z tym nie stanowią one źródła energii dla komórek jelitowych. Natomiast są ważnymi substratami dla rozwoju niektórych mikroorganizmów, szczególnie tych obecnych w pochwie i jelitach.
Gdzie można znaleźć prebiotyki?
Prebiotyki pobierane są jedynie z diety. Spożycie wybranych pokarmów odżywia mikrobiotę i tym samym wpływa na jej różnorodność i skład. Dlatego też zróżnicowana dieta, bogata w błonnik, świeże owoce i warzywa, jest kluczowym elementem zachowania równowagi mikrobioty.
Najczęściej stosowanymi prebiotykami są fruktany, w szczególności inulina i fruktooligosacharydy. Bogate w te składniki są:
- banany, pomidory, cebula i czosnek zawierają oligosacharydy,
- endywia, cykoria i karczochy zawierają inulinę,
- suche nasiona roślin strączkowych i pełne zboża zawierają odporną na trawienie skrobię.
Prebiotyki, działanie do potwierdzenia
Prebiotyki mają ogromny potencjał terapeutyczny w przypadku chorób związanych z dysbiozą, takich jak choroby infekcyjne jelit lub alergie. Niemniej, podobnie jak w przypadku probiotyków, konieczne jest zidentyfikowanie konkretnego rodzaju prebiotyku, określenie jego dawki, drogi podania i potwierdzenie jego skuteczności.
Dieta
Chociaż skład mikrobioty jest prawdopodobnie określony przez genetykę organizmu gospodarza i przez otaczające środowisko, nie ulega wątpliwości, że ma na niego wpływ także dieta. Różnorodność i jakość spożywanego pokarmu wpływa na równowagę mikrobioty jelitowej oraz na stan zdrowia organizmu, w którym ta mikrobiota występuje.
Mikrobiota jelitowa kształtuje się stopniowo od momentu narodzin. Różne elementy modyfikują jej skład, a w szczególności jest to rodzaj mleka spożywanego przez noworodka. Dzieci karmione piersią charakteryzują się odmienną mikrobiotą bakteryjną niż te karmione butelką. Chociaż specjaliści wciąż zalecają karmienie piersią, preparaty dla niemowląt wzbogacone o prebiotyki i probiotyki także wykazują korzystny wpływ na mikrobiotę jelitową.
Nawyki żywieniowe kształtują skład mikrobioty
W wieku dorosłym, jakościowy i ilościowy skład mikrobioty pozostaje względnie stabilny. Wpływ na niego ma jednak różnorodność i charakter osobniczych nawyków żywieniowych: zarówno brak pokarmu, jak i jego skład mogą szybko zmienić różnorodność biologiczną bakterii. Makroskładniki takie jak polisacharydy (cukry), tłuszcze i białka spożywane przez gospodarza są częściowo rozkładane przez mikrobiotę jelitową. Niektóre błonniki, zwłaszcza te rozpuszczalne, takie jak inulina (w szczególności z karczochów i endywii) to prebiotyki, które stymulują wzrost „dobroczynnych” bakterii w mikrobiocie jelitowej. W rezultacie zwiększa to stabilność i korzystny stan mikrobioty.
Jest bardzo prawdopodobne, że długotrwałe zmiany nawyków żywieniowych, odgrywają rolę w zachowaniu zdrowia. Ten wniosek wskazuje na nowe możliwości leczenia za pomocą diety i żywienia.
Teraz wiedzę o mikrobiocie, jej wpływie na zdrowie i życie człowieka oraz najnowsze badania w tej dziedzinie znajdziemy w jednym miejscu – platformie internetowej: BIOCODEX MICROBIOTA INSTITUTE.
Źródło: www.biocodexmicrobiotainstitute.com